Şanlıurfa'da Osmanlı Döneminden kalma iş hanları ve çarşılardan oluşan 'eski ticaret merkezleri', kentin dört bir yanında yoğunluk gösteriyor.
Geleneksel mimariyle şekillendirilen Sipahi Pazarı, Kınacı Pazarı, Bakırcılar Çarşısı, Eskici Pazarı, Kuyumcular Çarşısı, Kunduracılar Pazarı, Ucuzluk Pazarı ve Gümrük Hanı gibi tarihi öneme sahip pek çok çarşının bulunduğu Tarihi Kapalı Çarşı'da yer alan 'Bedesten Pazarı' da yöresel ürünleriyle dikkatleri çekiyor.
BİRÇOK YÖRESEL ÜRÜN SERGİLENİYOR
Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman zamanında 1566 tarihinde Urfa Valisi Behram Paşa tarafından yaptırılan Bedesten Pazarı, her yıl kente gelen yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı oluyor. Yöresel ürünlerin sergilendiği pazarda vatandaşlar, şal, eşarp, puşi gibi birçok ihtiyacını karşılıyor.
‘DERTLİ ESNAF’TAN FLAŞ İDDİA
Her bütçeye uygun ürünlerin yer aldığı tarihi çarşıda sabahın ilk ışıklarıyla hareketlilik başlıyor. Hem fiyatların uygun, hem de çeşitliliğin bol olduğu pazarda işlerin iyi gitmediğini aktaran esnaf ise turist rehberlerinden dert yandı. Rehberlerin, kente gelen turistleri önce Göbeklitepe'ye, sonra anlaşmalı oldukları dükkanlara götürdüğünü iddia eden esnaf, iş yapamamaktan sitem etti.
GÜVENLİK KAMERASI VE TEMİZLİK SORUNU
Bedesten Pazarı'nda güvenlik kameralarının olmadığını ve temizliğin de yapılmadığını belirten esnaf, tarihi çarşının adeta kaderine terk edildiğini söyledi. Tarihi yapının kimi zaman çöpten geçilmediğini öne süren esnaf, turistin de bu nedenle çekimser yaklaştığını aktardı.
TAŞKIN: GELEN ÇOK AMA ALICI YOK
Yaklaşık 22 yıldır Bedesten Çarşısında esnaf olan Mehmet Taşkın, rehberlerin turistleri en son tarihi çarşıya getirdiği için satış yapamadıklarını belirtti. Taşkın, "Yöresel puşi, şal, ipek üzerine ürünlerimiz var. Turistik çeşitlerimiz var. Gelen çok ama alıcı yok. Bunun sebebi de rehberler. Rehberlerden çok şikâyetçiyiz. Turistleri en son bedesten çarşısına getiriyor. Turların anlaşmalı oldukları rehberlerle aralarında para meselesi dönüyor. Bundan dolayı buranın esnafı şikâyetçi" ifadelerine yer verdi.
'YETKİLİLER, REHBERLERE EL ATSIN'
Turistlerin önce Harran'a götürüldüğünü ve orada aşıveriş yaptırıldığını iddia eden esnaf Taşkın, "Harran’a götürüyorlar turistleri en son buraya getiriyorlar. Turist geliyor fakat alıcı yok. Yetkililerin bir an önce tur ve rehberlere el atmasını istiyoruz" diye konuştu.
AKDAĞ: URFA'NIN GÜNAHI NE?
Tarihi çarşı esnaflarından olan ve bir süre ara veren esnaf Ahmet Akdağ, döndüğünde aynı Bedesten Çarşısını karşısında görmediğini kaydetti. Akdağ, turist rehberlerinin komisyon aldığını öne sürerek, "Urfa’ya geleli 11 ay oldu. Zamanında rehberlere komisyon verirken güzeldi de komisyonu kesince mi getirmediler? Urfa’nın milletvekilleri ve başkanları Urfa’ya sahip çıkmadı. Urfa’nın patenti Antep’e verildi. Antep Belediyesi tuttu turistleri Urfa’ya getirdi, Göbeklitepe'yi gezdirdi, tekrar alıp götürdü Antep’e. Peki Urfa’nın başkanları nerede? Urfa’nın günahı ne? Seçim zamanı gelince tek tek dolaşıp oy toplarlar, seçim bittiği zaman ise iş biter. Peki, neden Urfa’ya sahip çıkmıyorlar? Nerde başkanlar, vekiller?" dedi.
'BU SEZONDA ÇARŞI DOLMALI'
Sezonu olmasına rağmen turistlerin alışveriş yapmadığına değinen esnaf Akdağ, "Normalde bu mevsimde, sezonda buranın dolması lazım ama turist gelmiyor. Rehberlerin anlaşmalı olduğu yerler var oraya götürüyorlar. Buranın esnafı kan ağlıyor. Benim bu yıl dükkânımı doldurmam gerekiyor neden doldurmadım? İş yok, iş olmayınca ben neden riske gireyim, kendimi riske atayım" sözlerine yer verdi.
'GÜVENLİK KAMERASI VE TEMİZLİK YOK'
Bedesten Çarşısında güvenlik kamerası olmamasından dert yanan Akdağ, temizliğinin de yapılmadığını belirterek şunları söyledi:
"Çarşının her gün temizlenmesi gerekiyor, güvenlik kameralarının olması gerekiyor. Adamlar gelip dolaşıp, dolaşıp gidiyor. Çarşıda bir yıl içinde esnafın 14 tane telefonu çalındı. Bizim kesemizden gidiyor. Güvenlik ve güvenlik kameraları olması gerekiyor. Her gün temizlenmesi gerekiyor. Turist buraya gelince berbat olduğunu görünce gelir mi? Gelmez. En önemli şey temizlik imandandır."
'ESKİ BEDESTEN NEREDE, ŞİMDİKİ NEREDE?'
Yetkililerin Bedesten Çarşısını ayakta tutması gerektiğini aktaran esnaf Akdağ, "Başkanlar sahip çıkacak Urfa’ya. Etrafa bakıyorsun pislikten geçilmiyor. Zabıta olması gerekiyor, güvenlik olması gerekiyor. Urfa halkıyla ilgilenmesi gerekiyor ama tutturmuşlar yemekteler, davetteler, yol yapıyorlar, önemli olan esnafı tek tek dinlemek. 11 ay sonra geldim eski Bedesten Çarşısı nerede? Şimdiki Bedesten nerede? Çok değişmiş" açıklamasında bulundu.
'SATTIĞIMIZ ÜRÜNLER BİZE ÖZGÜ'
25 yıldır çeşitli yöresel kıyafetler satan Bedesten Pazarı esnafı ise, "Şal, eşarp, puşiyle uğraşıyoruz. Genelde yöresel başörtülerimiz var, şal ve eşarp dediğimiz. Satışlarımız fena değil iyidir. Bu aralar iş yok bundan biraz şikâyetimiz var. Sattığımız ürünler sadece buraya özgü ve yöresel olduğu için burada satılıyor" diye konuştu.
ÇİFTÇİOĞLU: REHBERLER GÖBEKLİTEPE'Yİ GÖSTERİP, ANTEP'E GÖTÜRÜYOR
Aynı dertten muzdarip olduklarını söyleyen 19 yıldır Bedesten Pazarında esnaf olan Mehmet Sait Çifçtioğlu, "Arap ve Kürt bayanlarına eşarp, çeyizlik eşya satıyorum. Turistlerin ilgisi iyi, fiyatlar düşük ama turist gelmiyor. Getirilen turistler, Antep'te konaklıyor. Turistlerin buraya gelmemesinin nedeni rehberler Antep’te konaklatıyor, Göbeklitepe'yi gösteriyor sonra direk Antep’e götürüyorlar" sözlerini kullandı.
'BİBERİNİ, ŞALINI, TABAĞINI ANTEP'TEN ALIYOR'
Şanlıurfa'ya gelen rehberlerin Antep'te alışveriş yapıp kente geldiğini iddia eden esnaf Çiftçioğlu, "Antep bizim her şeyimizi aldı. Bir Göbeklitepe kaldı onu da çekip alabilseler, götürürler. Bu sezonda turist kaynaması gerekiyor. Fakat turist yok. Gelen de çoktan eşyasını almış. Antep’te konakladığı için biberi, şalı, tabağı, çeyizi her şeyini alıp Urfa’ya geliyor. Sadece Urfa'da yemeğini yiyip gidiyor" ifadelerine yer verdi.
'BİZ MAĞARADA KALMIYORUZ!'
Turistlerin Şanlıurfa'da konaklaması için harekete geçilmesi gerektiğini kaydeden esnaf Çiftçioğlu, "Yetkililer buna müdahale etsin, Urfa’yı tanıtsın ilgili, bilgili rehber bulsun. Burada da otel var. Biz mağarada kalmıyoruz ki. Bir Fatma Şahin kadar olamadı bizim başkanlarımız. Kadın çıkmış biberimizi tanıtıyor. Biber nerenin? Urfa’nın. Fatma Şahin Antep’in dedi. Bir bakın çarşının haline turist yok, hiçbir şey yok" diye konuştu.
Esnaftan gelen flaş iddia sonrası açıklama yapan Şanlıurfa Rehberler Odası (ŞURO) Başkanı Müslüm Çoban, der yanılan kişilerin 'sahte rehber' olduğunu kaydetti.
ÇOBAN: YETKİSİ OLMAYAN, SAHTE REHBERLER...
Rehberlerin alışveriş yapılacak yerleri belirlemediğini vurgulayan Çoban, şöyle dedi:
"Bahsettiğiniz rehberlerin tamamı rehberlik yetkisi olmayan, sahte rehber dediğimiz kişiler. Turist rehberi, seyahat acentelerinin yapmış olduğu tur programını uygulamakla Hangi turistlerin, hangi otelde kalacaklarını, hangi yerlere götürüleceğini, nerede alışveriş yapılacaklarını, nerede mola vereceklerini yazar. Gidilen yerlerde alışveirş olsun, yemek olsun bunları acenteler belirliyor. Ucuz olsun, talep artsın diye hatta düşük fiyatlı yerleri tercih ediyorlar. Rehberler kafasına göre turisti götürmez. O kişiler, belgesi olmayan , sahte rehberler. O rehberlerin Urfa'ya da zararı var. Mesela; Urfa biberi olmadığı halde, Urfa ev yapımı biberi olmadığı halde, iyisi olmadığı halde iyisiymiş gibi kötü ürünleri turistlere tattırıyor. Maalesef böyle rehberler de var. En büyük zararları bunlar veriyor."
'ESNAFIMIZ DA HİJYENE DİKKAT ETMİYOR'
'Sahte rehber'ler ile ilgili de denetimlerin olduğunu belirten Çoban, Urfa esnafının da hijyene dikkat etmediğini söyleyerek, "Bu konuda Şanlıurfa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü elinden geldiğince denetime çıkıyor. 3 mekanizmadan denetime çıkıyoruz. Hem acente ve hem de sahte rehber denetimine çıkıyoruz. Bazı rehberler de turisti gezdiriyor, tarihi erleri anlatıyor ve alışveriş için serbest zaman veriyor. Turistler istediği yerde alışveriş yapabiliyor. Bazı seyahat acenteleri alışveriş için yer belirtmiyor, rehberler de turu aksatmayacak şekilde serbest zaman veriyor. Biz de, Rehberler Odası olarak rehberlerin turistleri alışveriş için serbest bırakmasını ve turistlerin istediği yerlerden alışveriş yapmalarını istiyoruz. Ancak maalesef esnaflarımız da hijyene çok dikkat etmiyor. Bu da turist üzerinde çok etkili" dedi.
'PROGRAMDA NE YAZARSA REHBER ONA UYUYOR'
Turistlerin Göbeklitepe sonrası başka ilde konaklatıldığı ve alışveriş yaptırıldığı iddialarını da yanıtlayan Çoban, "Bir turist Urfa'ya geldiğinde buradan ne alacağını biliyor. İnternetten bakıyor hepsine. İsotu, fıstığı, kilim, şal olsun alıyor. Şikayet eden esnaf aba gidip Göbeklitepe'de durup, görmüş mü? Biz işin içindeyiz öyle bir şey yok. Ancak bazen program çok sıkışık oluyor, otel konaklaması da Urfa'da değilse Göbeklitepe sonrası dönülüyor. Bu da yüzde 10 bile değildir. Konaklama Urfa'da değilse tarihi yerler gezildikten sonra programda ne yazarsa ona uyuluyor" diyerek sözlerine son verdi.
Özlem DİKMEN-ÖZEL HABER/BİHA